ประวัติศาสตร์

แอนนา แฮร์เรียต ลีโอโนเวนส์เป็นชาวต่างชาติที่ทำงานใกล้ชิดกับ “คิงมงกุฎ” อีกทั้งเข้าถึงวงในใจกลางราชสำนักฝ่ายในของพระองค์มากกว่าชาวต่างชาติคนอื่น และบันทึกสิ่งที่พบเจอด้วยตัวเองอย่างตรงไปตรงมาจากจุดยืนต่างวัฒนธรรมและความเชื่อ บันทึกของแอนนาจึงมีสีสันเพราะมีโอกาสได้รับรู้ทั้งการบ้านและการเมืองของราชสำนักในวงลึกกว่าชาวต่างชาติคนใดๆ หรือแม้แต่ชาวสยามเอง

พระราชดำรัสของรัชกาลที่ 5 ที่ทรงมีในที่ประชุมเสนาบดีว่า “ราคาของหัวเมืองแขกก็จะตกต่ำลงไปทุกที จึงเห็นว่าแลกเปลี่ยนกันเสียเวลานี้ดีกว่า”  ดินแดนมลายูที่หายไปจึงมิใช่ “การเสียดินแดน” แต่เป็นการ “แลกดินแดน” กับผลประโยชน์ ความมั่นคงทางการเมืองและเศรษฐกิจของสยาม การ “เสียดินแดนมลายู” จึงไม่สามารถรับรู้ด้วยความเข้าใจแบบเดิมๆ ได้อีกต่อไป