ประวัติศาสตร์

พระยาพหลพลพยุหเสนา เรารู้จักท่านในฐานะผู้นำในการเปลี่ยนแปลงการปกครองประเทศเมื่อ ๒๔ มิถุนายน ๒๔๗๕ ซึ่งชีวิตของท่านยังมีอะไรอีกหลายอย่างที่น่าสนใจ ทั้งช่วงและหลังก่อนเปลี่ยนแปลงการปกครอง แต่เป็นที่รับรู้กันน้อย เพราะข้อมูลส่วนตัวของท่านหาได้ยาก หนังสือเล่มนี้ จะทำให้ผู้อ่านได้รู้จักพระยาพหลฯ ในชีวิตแต่ละช่วงได้ดียิ่งขึ้นตั้งแต่ช่วงปฐมวัย เรียนทหารที่เยอรมนี ผู้นำฝ่ายทหารเปลี่ยนแปลงการปกครอง จนกระทั่งมาเป็นนายกรัฐมนตรี ส.พลายน้อย ได้แทรกเกร็ดเบ็ดเตล็ดต่างๆ ที่เกี่ยวกับเหตุการณ์ต่างๆ ในแต่ละช่วงชีวิตของพระยาพหลฯ อย่างน่าสนใจ และมีความสมบูรณ์ของเนื้อหาที่หนังสือเล่มอื่นไม่มี

รวมบทความเกี่ยวกับเรื่อง ประวัติของเซอร์จอหน์ เบาริ่ง และ เรื่องราวอันน่าพิสดารที่ตื่นเต้นของเซอร์จอห์น เบาริ่ง โดยคุณไกรฤกษ์ เปิดเผยข้อมูลและภาพวาดที่หาดูยาก จากนิตยสารในยุโรป ซึ่งผู้เขียนใช้ความพยายามในการเสาะหาและรวบรวม "...เป็นการใช้ข้อมูลจากหลักฐานชั้นต้นที่ใกล้เคียงกับเหตุการณ์จริงมากที่สุดในการเขียนประวัติศาสตร์สยามยุคเริ่มเป็นสมัยใหม่ที่ยากจะหานักประวัติศาสตร์ไทยคนอื่นๆ ทำได้เท่า หนังสือเล่มนี้จึงเป็นการศึกษาค้นคว้าเรื่องราวของเซอร์จอห์น เบาริ่งที่สมบูรณ์มากที่สุดที่มีในวงการประวัติศาสตร์ไทย…” (จากคำนิยมของดร.ธเนศ อาภรณ์สุวรรณ)

"ในความสัมพันธ์อันแน่นแฟ้นลึกซึ้งของครอบครัวหนึ่งๆ ที่บุพการีพึงจะทิ้งอะไรให้แก่ลูกหลานเพื่อเป็นสิ่งที่คอยเตือนจิตเตือนใจให้สำนึกอยู่เสมอว่าตนคือใครนั้น ปรากฏว่า จีนสยามจำนวนมากกลับไม่มีภาพบันทึก หรือแม้แต่คำบอกเล่าเรื่องราวภูมิหลังของตน สิ่งที่ตกตะกอนอยู่ในใจไปตราบวันสิ้นลม มีเพียงประการเดียวคือ รู้แต่เพียงว่าตนเป็น “จีนสยาม” จีนสยามจำนวนมากจึงไม่รู้ว่าตนเป็นใคร? มาจากไหน? และญาติโกโหติกาที่แผ่นดินใหญ่นั้นยังอยู่ดีหรือไม่? อย่างไร? จีนแคะจำนวนมากก็ไม่ได้แตกต่างไปจากจีนสยาม โดยส่วนใหญ่ที่ไม่รู้ภูมิหลังหรือรากของตนมากไปกว่าที่รู้ว่าตนคือ “จีนแคะ”"

คดีกบฏชิงราชบังลังก์คดีสำคัญในยุคเริ่มต้นกรุงรัตนโกสินทร์ พิมพ์ครั้งที่ ๓ ปรับปรุงใหม่ เจ้าฟ้าเหม็นมีพระชาติกำเนิดที่ยิ่งใหญ่ เป็นลูกของพระมหากษัตริย์ แต่ด้วยความที่เป็นลูกกษัตริย์นี่เอง กลับเป็นสิ่งที่ย้อนมาทำร้ายพระองค์เกือบตลอดพระชนมชีพ จนเรียกได้ว่าเป็นเจ้าอาภัพที่สุดพระองค์หนึ่งในพงศาวดาร กบฏเจ้าฟ้าเหม็น เป็นคดีกบฏชิงราชบังลังก์คดีสำคัญในยุคเริ่มต้นกรุงรัตนโกสินทร์ แต่มีการศึกษาค้นคว้าเบื้องลึกเบื้องหลังคดีนี้ไว้น้อยมาก ไม่ต่างจากชื่อ “เจ้าฟ้าเหม็น” บุคคลสำคัญในระดับองค์รัชทายาทของสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีก็กลายเป็นเจ้านอกพงศาวดารที่แทบไม่มีใครรู้จัก แม้ว่าวังท่าพระของพระองค์ซึ่งเป็นมหาว

ผู้เขียนอธิบายถึงนักคิดนักเขียนคนสำคัญอีกคนหนึ่งในสังคมไทย
โดยเน้นถึงชีวิตประจำวันของจิตร ภูมิศักดิ์ และเพื่อนผู้ต้องขังการเมืองในคุกลาดยาวช่วงทศวรรษ ๒๕๐๐
ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่จิตรผลิตงานออกมาจำนวนมาก ภายใต้โลกแห่งการคุมขัง
เป็นชีวิตที่ไม่เคยหยุดนิ่ง และเหี่ยวเฉาไปตามประกาศิตการลงทัณฑ์ของรัฐบาล
น่าจะเป็นช่วงชีวิตที่สำคัญช่วงหนึ่งในการเข้าใจ จิตร และเรื่องราวล้อมรอบตัวเขา
ภายใต้บริบททางการเมือง สังคม และวัฒนธรรมต้นทศวรรษที่ 2500 

"หนังสือเล่มนี้ไม่ได้เน้นที่การวิเคราะห์คดีปราสาทพระวิหาร แต่เป็นงานศึกษาประวัติศาสตร์ท้องถิ่นของผู้คนในพื้นที่พรมแดนเขาพระวิหาร ว่ามีความสัมพันธ์กับการเปลี่ยนแปลงรูปแบบและความหมายของเส้นพรมแดนในแต่ละช่วงเวลานั้นเป็นอย่างไร ทำให้เราเห็น “ชีวิต” ผู้คนที่อาศัยอยู่บนเส้นพรมแดนแห่งความขัดแย้งนี้ ซึ่งผู้เขียนหวังว่า “การรับรู้และเข้าใจในประเด็นของชีวิตคนมากขึ้นนี้จะช่วยทำให้สังคมและกลุ่มคนที่มีรัฐชาติแบบอุดมคติตระหนักมากขึ้นถึงผลกระทบที่ต่อคนในพื้นที่ชายแดนไทย-กัมพูชา”"

“...ประวัติศาสตร์ของปาตานีโดยเฉพาะอย่างยิ่งประวัติและเรื่องราวการต่อสู้ของประชาชนมลายูมุสลิมในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ โดยเฉพาะฮัจญีสุหลงเป็นอดีตที่ยังมีชีวิตอยู่กับปัจจุบัน เพราะความคิดใหญ่เบื้องหลังการกระทำและเหตุการณ์เหล่านั้นยังไม่ได้ผ่านการปฏิบัติที่นำไปสู่ผลลัพธ์อันเป็นที่ยอมรับของประชาชนส่วนข้างมาก ความขัดแย้งหลักจึงยังดำรงอยู่......ทั้งๆ ที่กาลเวลาและสถานที่ของเรื่องราวรวมถึงรัฐชาติก็ได้ผ่านการเปลี่ยนแปลงมาไม่น้อยเช่นกัน แต่ทำไมโจทย์และคำตอบของปัญหามลายูมุสลิมสามจังหวัดถึงยังดูเหมือนไม่ได้เปลี่ยนไปอย่างที่ควรจะเป็น...”

"เมื่อราชสำนักฝ่ายใน ไม่ต้องการสตรี จึงไม่มี “นางใน” แล้วใครแทน?

" มิติแรกให้ชื่อว่า บุเรงนองกะยอดินนรธา : ราชาเหนือราชาในสกลชมพูทวีป เป็นเรื่องของการรับรู้ในโลกทัศน์ของคนร่วมยุคสมัยระหว่างไทยและมอญ พม่าในพุทธศตวรรษที่ 21-22 ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่บุเรงนองมีตัวตนอยู่ มิติที่สอง บุเรงนองกะยอดินนรธา : เจ้าพม่าผู้ปล้นเอกราชไทย เป็นเรื่องของความรู้สึกนึกคิดของคนไทยแต่พุทธศตวรรษที่ 24 หรืออีกนัยหนึ่งตั้งแต่สมัยการปฏิรูปประเทศให้ทันสมัย โดยเฉพาะในสมัยรัชกาลที่ 5 และเมื่อมีประวัติศาสตร์นิพนธ์เรื่อง ไทยรบพม่า ของสมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพขึ้นมา ในขณะที่มิติที่สาม คือ บุเรงนองกะยอดินนรธา : ขุนพลผู้ทรงเสน่ห์ นั้นเป็นเรื่องของการรับรู้ของคนไทยในปัจจุบันที่ไม่เน