ประวัติศาสตร์

จาก “สี่แผ่นดิน” นวนิยายชื่อดังของ ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช ที่เล่าเรื่องราวถึงชีวิตแม่พลอยและคุณเปรมที่ใช้ชีวิตตั้งแต่สมัยยรัชกาลที่ 5 จนถึงรัชกาลที่ 8 ซึ่งเจอเหตุการณ์ต่างๆ มากมาย ทั้งนี้ผู้ประพันธ์เรื่องดังกล่าวได้สอดแทรกเหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์เข้าไปด้วย เพื่อให้ผู้อ่านได้มีความรู้และอ่านอย่างมีอรรถรสมากขึ้น ศันสนีย์ วีระศิลป์ชัย นักเขียนแนวประวัติศาสตร์ในราชสำนักจึงได้เขียนอธิบายเพิ่มเติมถึงเหตุการณ์ บุคคล สถานที่ที่อยู่ในนวนิยายเรื่องนี้ไว้อย่างน่าสนใจ

"สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีถูกเรียกขานอย่างลำลองว่า ""พระเจ้าตาก"" ประชาชนจดจำพระมหากษัตริย์พระองค์นี้ในฐานะ ชายไว้หนวดบนหลังม้า มหาราชผู้กอบกู้แผ่นดิน และกษัตริย์ที่ถูกโค่นบัลลังก์เพราะเป็นบ้า ๒ ปีสุดท้ายแห่งรัชสมัย ในหนังสือความยาว ๑๐ หน้ากระดาษ ได้บรรจุเรื่องราวอันเป็นมูลเหตุแห่งความฟั่นเฟือนของพระเจ้าตาก จนนำไปสู่การทำรัฐประหารเปลี่ยนแผ่นดิน ความข้อนี้เองที่ได้กลายเป็นประเด็นปัญหา เป็นปริศนา และเป็นตำหนิ ให้ค้นหาคำตอบในพระราชพงศาวดารตอนนี้ ผู้เขียนจึงชำแหละพระราชพงศาวดารเพื่อค้นหาปริศนาปลายรัชกาลพระเจ้าตาก ที่จะต้องสืบสวนลงลึกชำแหละแยกชิ้นส่วนทีละตอน ละประโยค ทีละคำ เพื่อพิสูจน์ให้แน่ชัดว่

"ซากอิฐปูน ที่ยังไม่รู้จัก กับความสำคัญทางประวัติศาสตร์ มีโบราณสถานมากมายในอยุธยา ที่เราคงรู้จักกันดี ไม่ว่าจะเป็นวัดพระศรีสรรเพชญ์, วัดไชยวัฒนาราม, วัดมหาธาตุ เป็นต้น แต่ก็ยังมีอีกหลายแห่งที่เราคงไม่รู้จักกันเท่าไร แต่ทว่ามีความสำคัญในทางประวัติศาสตร์ ผู้เขียนจึงได้รวบรวมโบราณสถานภายในพระนครศรีอยุธยา จำนวน ๕๙ แห่ง มาจัดรวมไว้เป็นหมวดหมู่ อย่างน่าสนใจ ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของราชอาณาจักรอยุธยา"

"ศิลปะพม่า เป็นหนังสือหนึ่งในชุด ""ประวัติศาสตร์ศิลปะในประเทศอาเซียน"" ที่ว่าด้วยเรื่องประวัติศาสตร์ และศิลปกรรมโบราณในประเทศเมียนมาร์ ศิลปะพม่า เป็นศิลปะที่มีความหลากหลายทางด้านรูปแบบมาก แต่กระนั้นก็ยังมีเอกลักษณ์เฉพาะตนอยู่มาก ดังเช่น เจดีย์แบบมอญ-พม่า ที่ซึ่งเป็นเอกลักษณ์ศิลปกรรมของพม่า และยังเป็นสัญลักษณ์ที่บ่งบอกด้านประวัติศาสตร์การเมืองระหว่างพม่าและมอญ นอกจากนี้ยังมีพระพุทธรูปแบบพม่า ที่ซึ่งได้รับอิทธิพลจากอินเดียและลังกาอีกด้วย แม้จะรวบรวมศิลปกรรมพม่าไว้ได้ไม่หมด เนื่องจากดงเจดีย์พม่ามีนับหมื่นๆ องค์ แต่หนังสือเล่มนี้ก็ยังรวบรวมข้อมูลศิลปกรรมพม่าไว้ได้อย่างรอบด้าน ทั้งสถาปัตยกรรม ปร

"ศิลปะลาว เป็นหนังสือหนึ่งในชุด ""ประวัติศาสตร์ศิลปะในประเทศอาเซียน"" ที่ว่าด้วยเรื่องประวัติศาสตร์ และศิลปกรรมโบราณในสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว ศิลปะลาว ครอบคลุมงานช่างของกลุ่มชาติพันธุ์ริมสองฝั่งแม่น้ำโขง นั่นหมายถึงว่า ทั้งภาคอีสานและในสปป.ลาว ศิลปะลาวจึงเป็นศิลปกรรมที่บ่งบอกการไร้พรมแดนของศิลปวัฒนธรรมได้เป็นอย่างดี ซึ่งข้อมูลในหนังสือนี้จะบอกได้ชัดว่ารูปแบบศิลปกรรมและคติความเชื่อระหว่างคนอีสานและคนลาว คล้ายคลึงกันอย่างแทบแยกไม่ออก ศิลปวัฒนธรรมร่วมจึงเป็นสิ่งที่สำคัญในการเข้าสู่ประชาคมอาเซียน 2558 นี้"

"ศิลปะเขมร เป็นหนังสือหนึ่งในชุด ""ประวัติศาสตร์ศิลปะในประเทศอาเซียน"" ที่ว่าด้วยเรื่องประวัติศาสตร์ และศิลปกรรมโบราณในประเทศกัมพูชา ศิลปะเขมร สามารถแบ่งยุคสมัยหลักๆ ออกเป็น สมัยก่อนเมืองพระนคร สมัยเมืองพระนคร และสมัยหลังพระนคร แต่ละยุคสมัยมีเอกลักษณ์ที่เหมือนและแตกต่างกัน โดยได้รับแรงบันดาลใจจากหลากศาสนาทั้งพรามหณ์-ฮินดู และศาสนาพุทธ โดยเฉพาะสมัยหลังพระนครที่สะท้อนถึงอิทธิพลจากศิลปะไทยเข้าไปมาก นอกจากนี้ ส่วนสำคัญประการหนึ่งคือ ศิลปกรรมของเขมรได้ส่งอิทธิพลเข้ามาสู่ดินแดนไทย อันเป็นความสัมพันธ์ด้านวัฒนธรรมที่สามารถพบได้ทั่วไปของประเทศในแถบอาเซียน"

"เมื่อคนสมัยกรุงเทพฯ เขียนประวัติศาสตร์สุโขทัย ที่สัมพันธ์กับการสร้างประวัติศาสตร์แห่งชาติ ศึกษาการสร้างความเป็น “สุโขทัย” ในทางประวัติศาสตร์ซึ่งสัมพันธ์กับการสร้างประวัติศาสตร์แห่งชาติ ในช่วงพ.ศ. ๒๔๕๐ – ๒๕๓๔ แล้วแบ่งออกเป็น ๒ ช่วง คือ ช่วง พ.ศ. ๒๔๕๐ – ๒๔๙๕ ซึ่งเป็นช่วงที่สร้างให้สุโขทัยมาเป็นส่วนหนึ่งของประวัติศาสตร์ชาติ สร้างความเป็นไทย ความเป็นอุดมคติ โดยชนชั้นนำ นักประวัติศาสตร์สามัญชน และประวัติศาสตร์สุโขทัยที่สร้างในช่วงนี้ได้กลายมาเป็นประวัติศาสตร์กระแหลักในสังคมไทย และตั้งแต่ พ.ศ.

"อธิบายคำศัพท์ในงานสถาปัตยกรรมไทยที่เกี่ยวเนื่องกับชื่อนามของสิงสาราสัตว์ เช่น กบทู ลิ้นกระบือ ลายค้างคาว นกเจ่า ปีกนก เนื้อทราย ฯลฯ พร้อมภาพลายเส้นประกอบที่ผู้เขียนวาดขึ้นมา เพื่อสร้างความเข้าใจได้ดียิ่งขึ้น เนื่องจากภาพลายเส้นจะทำให้เข้าใจง่ายกว่าภาพถ่าย รศ.สมใจ นิ่มเล็ก เป็นราชบัณฑิตที่ค้นคว้าเรื่องราวอันเกี่ยวเนื่องกับสถาปัตยกรรมไทยมาอย่างยาวนาน ซึ่งถือได้ว่าหลักฐานข้อมูลเกี่ยวกับศัพท์ช่างถูกต้องสมบูรณ์อย่างแน่นอน "

"อธิบายคำช่างโบราณ ทั้งงานสถาปัตยกรรม จิตรกรรม ประติมากรรม ด้วยภาษาที่ง่าย กระชับ พร้อมภาพประกอบ 4สี ที่ผู้เขียนทำขึ้นมาเอง เพื่อความเข้าใจของผู้อ่าน ทั้งนี้ผู้เขียนเป็นผู้เชี่ยวชาญทางด้านประวัติศาสตร์ศิลปะในประเทศไทย รวมทั้ง งานช่างโบราณ ซึ่งหนังสือที่ท่านเขียนขึ้นมานี้ มาจากประสบการณ์การค้นคว้าของท่านมาเกือบตลอดทั้งชีวิต แล้วถ่ายทอดลงไปในหนังสือเล่มนี้ เมื่ออ่านเสร็จจะทำให้ผู้อ่านเข้าใจถึงเทคนิคการทำงานช่างโบราณว่ามีขั้นตอนอย่างไร และศัพท์ที่เกี่ยวข้องกับงานช่าง ว่าทำไมถึงเรียกแบบนี้"

"ความหมายเชิง “สัญลักษณ์” นัยยะแฝงเร้นในงานศิลปกรรมรัชกาลที่ ๔ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้า ทรงเป็นกษัตริย์นักปราชญ์ ทรงมีความรอบรู้หลายอย่าง ทั้งด้านภาษา วิทยาศาสตร์ และศาสนา โดยเฉพาะวิทยาการจากโลกตะวันตก ที่ท่านให้ความสนพระราชหฤทัยเป็นพิเศษ และก่อนหน้าที่พระองค์จะขึ้นครองราชย์นั้น พระองค์เป็นพระภิกษุ ""พระวชิรญาณ"" ที่มีความสำคัญยิ่งในประวัติศาสตร์พุทธศาสนาในบ้านเรานั่นคือ การก่อตั้งนิกายธรรมยุต การก่อตั้งนิกายดังกล่าว จึงมีผลต่องานพุทธศิลป์ในช่วงสมัยรัชกาลที่ ๓ และ รัชกาลที่ ๔ ซึ่งมีการเปลี่ยนแปลงไปจากเดิม ซึ่งงานที่พระองค์โปรดฯให้สร้างนั้น ก็แฝงคติความเชื่อบางอย่าง ที่น่าขบคิด และความเชื่อนั