โปรตุเกสมหาอำนาจทางทะเลในอดีต ชาติตะวันตกชาติแรกที่เข้ามาเจริญสัมพันธไมตรีกับอยุธยาและมีบทบาทมากมายในกรุงศรีอยุธยา มีหลักฐานที่เป็นเอกสารโปรตุเกสหลายฉบับที่กล่าวถึงอยุธยาอย่างน่าสนใจ บางฉบับเป็นเอกสารใหม่ทรงคุณค่า บางฉบับมีผู้ค้นคว้าไปแล้วแต่ผู้เขียนนำมาวิเคราะห์ใหม่อันเป็นประโยชน์ในการศึกษาประวัติศาสตร์อยุธยาต่อไป
นำเสนอประเด็น ”สงครามไร้ประสบการณ์” ในสงครามคราวเสียกรุงครั้งที่ ๒ เรื่องของ "ประสบการณ์" ในการทำสงครามของกรุงศรีอยุธยากับพม่า สิ่งนี้แสดงให้เห็นชัดทั้งในพงศาวดารพม่าและพงศาวดารไทย
เรื่องราวของเจิ้งเหอ นักเดินเรือผู้เกรียงไกรที่สุดผู้หนึ่งในประวัติศาสตร์ของประเทศจีนและของโลก ตั้งแต่ช่วงต้นของชีวิตจนถึงช่วงปลาย รวมถึงที่เกี่ยวพันกับไทย
หยิบเรื่องราวใกล้ตัวมาระบาย “วิธีคิด” ในมิติทางวัฒนธรรมและวิถีชีวิตและสังคมเชื่อมโยงให้เห็นภาพในมิติทางเศรษฐกิจ การเมือง และสังคม
ว่าด้วยกระแสบริโภค/โพสต์โมเดิร์นของสังคมยุคปัจจุบัน ที่เข้าครอบงำจนวัฒนธรรมเปลี่ยนแปลงไปในมุมมองของอาจารย์นิธิ เอียวศรีวงศ์
บันทึกวิถีชาวเรือในจังหวัดพระนครศรีอยุธยาเมื่อ 70 กว่าปีก่อน จาก ส.พลายน้อย ผู้เกิดในเรือ รู้จักเรือประเภทต่างๆ เช่น เรือสำปั้น เรือหมู เรือพายม้า เรือสำปั้น เรือหางแมงป่อง เป็นต้น อธิบายวิถีชีวิต ความเชื่อ และประเพณีที่เกี่ยวกับเรือ เช่น วิชาของคนอยู่เรือ ไหว้แม่ย่านาง ของเด็กเล่นชาวเรือ เทศกาลหน้าน้ำ เที่ยวทุ่ง เป็นต้น
ว่าด้วยศิลปสถาปัตยกรรมสยามสมัยต้นกรุงเทพฯ ทั้งสยามเก่าและสยามใหม่ มีจารีตทางศาสนาการเมืองของราชาธิราช เมื่อล่วงเข้าสู่ Modernization ความทันสมัยอย่างสมบูรณาญาสิทธิราชย์ เนื้อหาสถาปัตย์เปลี่ยนเป็นไทยประยุกต์ แล้วสืบเนื่องถึงปลุกยกชาตินิยมด้วยอุดมการณ์เศรษฐกิจการเมืองอย่างประชาธิปไตยที่ยังทรงพลังในสังคม
พระพุทธรูปคือวัตถุศักดิ์สิทธิ์ในพระพุทธศาสนาตั้งแต่อดีตจวบจนปัจจุบัน แต่หากศึกษาให้ลึกซึ้งจะพบว่า การสร้าง บูรณะ หรือการอัญเชิญพระพุทธรูปที่มีชื่อเสียงในแต่ละเมือง คือการแสดงนัยยะบางอย่างจากรัฐมหาอำนาจ ความศักดิ์สิทธิ์ของพระพุทธรูปจึงแปรเปลี่ยนเป็นอำนาจทางการเมืองได้เฉกเช่นเดียวกับคำกล่าวที่ว่า ศาสนาย่อมไม่แยกจากการเมือง
