ว่าด้วยศิลปสถาปัตยกรรมสยามสมัยต้นกรุงเทพฯ ทั้งสยามเก่าและสยามใหม่ มีจารีตทางศาสนาการเมืองของราชาธิราช เมื่อล่วงเข้าสู่ Modernization ความทันสมัยอย่างสมบูรณาญาสิทธิราชย์ เนื้อหาสถาปัตย์เปลี่ยนเป็นไทยประยุกต์ แล้วสืบเนื่องถึงปลุกยกชาตินิยมด้วยอุดมการณ์เศรษฐกิจการเมืองอย่างประชาธิปไตยที่ยังทรงพลังในสังคม
พระพุทธรูปคือวัตถุศักดิ์สิทธิ์ในพระพุทธศาสนาตั้งแต่อดีตจวบจนปัจจุบัน แต่หากศึกษาให้ลึกซึ้งจะพบว่า การสร้าง บูรณะ หรือการอัญเชิญพระพุทธรูปที่มีชื่อเสียงในแต่ละเมือง คือการแสดงนัยยะบางอย่างจากรัฐมหาอำนาจ ความศักดิ์สิทธิ์ของพระพุทธรูปจึงแปรเปลี่ยนเป็นอำนาจทางการเมืองได้เฉกเช่นเดียวกับคำกล่าวที่ว่า ศาสนาย่อมไม่แยกจากการเมือง
วิเคราะห์งานศิลปะสถาปัตยกรรมสมัยรัชกาลที่ ๑ ถึงเบื้องหลังและแนวคิดการสร้างงาน รวมถึงความเคลื่อนไหวทางสังคม และการเมืองในช่วงต้นรัตนโกสินทร์ที่เป็นปัจจัยสำคัญในรูปแบบงานศิลปะ
เมื่อครั้งรัชกาลที่ 6 ทรงขึ้นครองราชสมบัติเป็นยุคสมัยที่ประเทศทั่วโลกต่างมีกษัตริย์เป็น “นักรบ” พระองค์จึงจำเป็นต้องเสริมสร้างภาพ “การทหาร” และทรงกระทำทุกวิถีทางเพื่อนำทหารมาอยู่ฝ่ายพระองค์ อาทิ ตั้งกองเสือป่า กรมทหารรักษาวัง เป็นต้น
ความขัดแย้ง การต่อสู้ของกลุ่มต่างๆ และบทบาทของขุนนางต่างชาติ กับกุศโลบายในการรักษาพระราชบัลลังก์ มุมมองใหม่ที่ต่างไปจากการตีความทางประวัติศาสตร์ที่ถือกันมาแต่ก่อน
งานวิชาการทางประวัติศาสตร์ที่เกี่ยวกับพระเจ้าตากสินที่วิเคราะห์ได้อย่างลุ่มลึก “เขาตายแต่ชื่อยัง แต่ตายอย่างไร ยังบอกไม่ได้”
พระราชประวัติสมเด็จพระเจ้าตากสิน ปรากฏครั้งแรกสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ในรูปแบบพระราชพงศาวดารในฐานะเอกสารทางประวัติศาสตร์ แต่หลังเปลี่ยนแปลงการปกครอง 2475 เหตุใดเหล่านักเขียนในยุคสมัยนั้นถึงพยายาม “ปลุกปั้น” พระเจ้าตากให้มีตัวตนฐานะวีรบุรุษของชาติ หนังสือเล่มนี้มีคำตอบ
ไขข้อข้องใจที่โยงใยอยู่กับศาสนา ความเชื่อ และศีลธรรมต่อเหตุการณ์เรื่องราวรอบๆ ตัวในสังคมพุทธๆ ผีๆ เป็นสิ่งที่ควรพินิจพิเคราะห์ให้ลึกไปกว่าการออกความเห็นตามจารีตรักชาติ ศาสน์ กษัตริย์ และความเป็นไทยแบบดึกดำบรรพ์
ว่าด้วยเรื่องเหตุที่มาที่ไปของการเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 2 ด้วยแนวคิดใหม่ที่ทะลายแนวคิดเดิมอย่างสิ้นเชิง รวมไปถึงกลวิธีของการสร้างบ้านสร้างเมืองของพระเจ้าตากสิน จวบจนสิ้นรัชสมัย ซึ่งก็ยังตีแนวคิดเดิมแตกอย่างสิ้นเชิงเช่นกัน
เป็นหนังสือที่ช่วยทำให้เห็นภาพและเข้าใจความเป็นเมืองสังคมของอยุธยาในอดีตมากขึ้น ฉายให้เห็นคุณลักษณะวิธีการทำงาน ตลอดจนการเก็บข้อมูลที่ละเอียดรอบคอบสมกับเป็นนักปราชญ์คนสำคัญของเมืองพระนครศรีอยุธยา
