รวมบทความว่าด้วยกลุ่มชาติพันธุ์ต่างๆ ในประเทศไทย โดยผู้เขียนลงพื้นที่ไปเก็บข้อมูลและสัมภาษณ์กลุ่มชาติพันธุ์ด้วยตัวเองแสดงให้เห็นว่า ประเทศไทยมีความหลากหลายทางด้านวัฒนธรรมและผู้คน ไม่ใช่ว่าจะมีคนไทยอย่างเดียว เพราะกลุ่มคนเหล่านี้ประสมประสานกันกลายเป็นคนไทยจนถึงทุกวันนี้
หนังสือเล่มนี้ชี้ให้เห็นความคิดกระแสหลักที่ครอบงำสังคมไทยตลอดระยะเวลาหนึ่งศตวรรษที่ผ่านมา สมเด็จฯกรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงมีส่วนสำคัญในการสถาปนาขึ้น พระดำริสำคัญหลายประการของพระองค์ได้รับการสืบทอดโดยปัญญาชนรุ่นหลัง แม้ว่าพระดำริอีกหลายประการจะได้รับการละเลยหรือได้รับการปรับเปลี่ยนเพื่อตอบสนองต่อบริบทหรือเงื่อนไขแวดล้อมที่เปลี่ยนไป
เป็นการศึกษาประวัติศาสตร์สถาปัตยกรรมสมัยใหม่ในช่วงระหว่างปี 2475-2490 โดยผู้เขียนนิยามชื่อเรียกใหม่ว่า “ศิลปะ-สถาปัตยกรรมคณะราษฎร” เป็นการเปิดมุมมองการศึกษาประวัติศาสตร์ศิลปะและสถาปัตยกรรมในมิติใหม่ที่เน้นการอธิบายเชื่อมโยงไปกับความเปลี่ยนแปลงทางการเมือง สังคม และวัฒนธรรมในแง่มุมที่หลากหลาย
ศิลปะชวา เป็นหนังสือในชุด "ประวัติศาสตร์ศิลปะในประเทศอาเซียน" ที่ว่าด้วยเรื่องประวัติศาสตร์ และศิลปกรรมโบราณในประเทศอินโดนีเซีย ศิลปะชวา แบ่งออกเป็นหมู่เกาะ หนังสือเล่มนี้กล่าวถึงชวาตะวันออก
เรื่องราวต่างๆ ในบทความแต่ละเรื่องให้ภาพโดยรวมของแคว้นสุโขทัยเมื่อแรกตั้งเมืองสุโขทัยขึ้นมาจนถึงการเคลื่อนย้ายลงมาสถาปนากรุงศรีอยุธยาขึ้น
กว่าสองวัฒนธรรม “ไทย-จีน” จะหล่อหลอมเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันและอยู่ร่วมกันได้ต้องใช้เวลา หนังสือเล่มนี้จะบอกเล่าเรื่องราวการผสมผสานซึ่งกันและกันระหว่างวัฒนธรรมไทยและวัฒนธรรมจีนอย่างสนิทแนบแน่น
ผู้เขียนยกข้อความหรือข้อเขียนสำคัญ ในเจ้านายบางพระองค์แล้วอธิบายถึงอารมณ์และความรู้สึกต่างๆ ซึ่งจะสะท้อนถึงรายละเอียดเหตุการณ์ นิสัยใจคอ ความนึกคิดของผู้พูด อันจะนำไปสู่เหตุผลหรือต้นสายปลายเหตุของการกระทำที่เกิดขึ้นในครั้งนั้น
รวมบทความของอาจารย์นิธิ เอียวศรีวงศ์ วิเคราะห์ถึงการเมืองของประวัติศาสตร์ พยายามชี้ให้เห็นความยอกย้อนของเงื่อนไขบริบทแวดล้อมของการเขียน การใช้ และการรับรู้ประวัติศาสตร์
วัดร้าง ไม่เพียงเป็นศาสนาสถานที่มีแต่ซากปรักหักพัง หากแต่ยังเป็นเสมือนพื้นที่ความทรงจำของชุมชนโบราณในย่านบางกอก ในแผนที่กรงเทพฯ เก่า มีรายชื่อวัดจำนวนไม่น้อยที่หายไปจากพื้นที่จริงในปัจจุบัน วัดเหล่านี้หายไปไหน? รวมสืบค้นไปกับผู้เขียน เพื่อย้อนหาชุมชนในอดีตที่มีส่วนสำคัญยิ่งต่ออนาคต
วิเคราะห์เจาะลึก มองทะลุอนาคต ย้อนย้ำให้เห็นพัฒนาการการเมืองระบบทักษิณ ตั้งแต่เริ่มตั้งเค้าคุกรุ่นจนกระทั่งเกรียมจัดจนเผาไหม้ตัวเอง
