ประวัติศาสตร์

นำเสนอเส้นทางระหว่างไทย-เขมร ที่เป็นทั้งเส้นทางด้านการค้า การทัพ และสัญจรจาริกแสวงบุญ ไม่ว่าจะเป็นเส้นทางจากเมืองพระนครมายังเมืองพิมาย หรือที่มักเรียกกันว่า “ราชมรรคา” เส้นทางที่เชื่อมระหว่างเมืองจันทบุรี-เมืองพระตะบอง และเส้นทางที่เชื่อมระหว่างปราจีนบุรี-พระตะบอง

รวมรื้อฟื้นบรรยากาศเก่าของสถานที่บางแห่งซึ่งมีอดีตที่เต็มไปด้วยความสมบูรณ์แบบของวิถีชีวิตเดิมคือมีทั้งความรุ่งเรือง ร่วงโรย และสิ่งที่ยังคงเหลืออยู่ให้คนรุ่นหลังได้มีโอกาสวาดมโนภาพได้ สถานที่ว่านี้ปัจจุบันเรารู้จักในนาม ถนนแพร่งภูธร ถนนแพร่งนรา และถนนแพร่งสรรพศาสตร์ในอดีตเคยเป็นที่ตั้งวังของเจ้านาย 3 พระองค์

งานศึกษาชิ้นเดียวสามารถครอบคลุมสงครามไทย-พม่าในระยะเวลาร่วม 400 ปี แสดงให้เห็นพัฒนาการของการศึกษาประวัติศาสตร์สงครามไทย-พม่า ได้ก้าวล่วงไปจากเดิมทั้งในด้านการใช้ข้อมูลหลักฐานและการตีความ ผู้เขียนขยาย “พื้นที่” ของการศึกษาประเด็นทางประวัติศาสตร์ให้กว้างขวางและลุ่มลึกขึ้น

หนังสือเล่มนี้ นายต่อแปลไว้ตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 5 ให้เห็นประวัติศาสตร์ความสัมพันธ์ระหว่างพม่ากับสยามตั้งแต่ กรุงศรีอยุธยา ธนบุรี และรัตนโกสินทร์ และมีรายละเอียดสามารถเชื่อมโยงประวัติศาสตร์ความสัมพันธ์ระหว่างพม่า ล้านนา อยุธยา และล้านช้างให้เข้าใจได้มากขึ้นอีกด้วย

ประวัติศาสตร์ยุคหัวเลี้ยวหัวต่อสมัยรัชกาลที่ 3 พระองค์ทรงวางรากฐานทางเศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรม เพื่อเตรียมรับมือกับชาติตะวันตกที่เข้ามามีบทบาทในประเทศไทยมากขึ้นทั้งทางด้านการค้า วิทยาการความรู้ และทางด้านการทหาร 

รวมบทความจากนิตยสารศิลปวัฒนธรรม ด้านประวัติศาสตร์-โบราณคดี เช่น หงสาวดีเมืองของผู้ชนะ 20 ทิศ, บุเรงนอง ผู้ชนะสิบทิศ สร้างภูเขาทองที่อยุธยา, เบิกพรหมจรรย์ unseen ไทยแลนด์ ที่ปราสาทพนมรุ้ง เป็นต้น ทุกเรื่องที่นำเสนอวิเคราะห์จากหลักฐานทางประวัติศาสตร์

เสนอภาพรวมของความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นในระยะแรกตั้งกรุงเทพฯ ขึ้นเป็นศูนย์กลางของราชอาณาจักรไทย โดยประเด็นหลักคือการตีความพุทธศาสนาเพื่อประโยชน์ในการจัดระเบียบและควบคุมสังคมอย่างมีพลัง มิใช่ใช้อำนาจรัฐเข้าไปจับกุมคุมขังหรือลงโทษเป็นหลัก

พระพุทธรูปสำคัญของประเทศไทยและประเด็นการค้นพบใหม่ทางวิชาการ เช่น พระแก้วรมรกต พระพุทธสิหิงค์ พระศรีศากยมุนี รวมถึงพระพุทธรูปที่มีลักษณะเฉพาะองค์ เช่น พระเจ้าแข้งคมในศิลปะล้านนา หรือพระเจ้าหย่อนตีนในจารึกสุโขทัย เป็นพระพุทธรูปปางอะไร เป็นต้น

ผู้เขียนศึกษาและค้นคว้าเพื่อตอบข้อสงสัยว่าพระสุริโยทัย เป็นใคร มาจากไหนโดยอ้างจากเอกสารหลายเล่มเพื่อให้ผู้สนใจได้เข้าใจตรงตามหลักฐานที่เป็นจริงและที่น่าจะเป็นไปได้

แต่พบหลักฐานใหม่ พระศรีสรรเพชญ์ กรุงศรีอยุธยาไม่ได้ถูกกองทัพอังวะเอาไฟเผาลอกทอง เพราะเศียรพระศรีสรรเพชญ์ขนาดมหึมาตั้งแสดงอยู่ในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร ทางการไม่เคยแบ่งปันเผยแพร่สู่สาธารณชน แต่หนังสือเล่มนี้มีเปิดเผยแบ่งปันมากที่สุด