ประวัติศาสตร์

รวบรวมบทความของอาจารย์นิธิ เอียวศรีวงศ์ ที่เคยตีพิมพ์ในนิตยสารศิลปวัฒนธรรม ช่วงปี  2522-2537  ว่าด้วยเรื่องประเพณี, ความเปลี่ยนแปลง และเรื่องสรรพสาระ

นำเสนอกลยุทธ์และนโยบายของสยามที่ใช้ “กลืน” และ “ยึด” ล้านนา รวมถึงการเปลี่ยนแปลงและการปรับตัวของผู้คนซึ่งเป็นผลสะท้อนจากการกระทำดังกล่าว อีกทั้งยังเป็นความพยายามที่จะนำเสนออีกด้านหนึ่งของประวัติศาสตร์ที่น่าสนใจอย่างยิ่ง

เรียบเรียงขึ้นเพื่อกล่าวถึงข้อมูลด้านต่างๆ ของปราสาทขอมในดินแดนไทย เป็นต้นว่า ประวัติการสร้าง อายุสมัย องค์ประกอบส่วนต่างๆ ของปราสาท รวมทั้งประเด็นสำคัญบางประการทางด้านประวัติศาสตร์ศิลปะนอกจากนี้ยังมีส่วนท้ายที่เชื่อมโยงมาถึงพระปรางค์ในศิลปะอยุธยาและรัตนโกสินทร์ด้วย

พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เรื่องประวัติต้นรัชกาลที่ ๖ เนื้อหาภายในประกอบด้วย วันสวรรคตของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, พิธีบรมราชาภิเษก, ถวายพระเพลิงพระบรมศพรัชกาลที่ ๕ ,คดีพญาระกา เป็นต้น

ตีแผ่คติความเชื่อการสร้างรูปเคารพในอดีต ตั้งแต่การสร้างพระพุทธรูป “แทนบุคคล” ตามคติความเชื่อของพุทธ-พราหมณ์และผี ที่ทับซ้อนกันอยู่ จนพัฒนามาเป็นรูปเคารพ “เหมือนคน” ตามแนวคิดสมจริงที่เข้ามาแล้วก่อนสมัยรัชกาลที่ 4

เป็นการอธิบายเหตุการณ์ต่างๆ ซึ่งรัชกาลที่ ๖ ทรงบันทึกไว้ใน “ประวัติต้นรัชกาลที่ ๖” เพื่อช่วยขยายความในหนังสือ “ประวัติต้นราชกาลที่ ๖” นั้นให้สมบูรณ์และชัดเจนเป็นประโยชน์แก่การศึกษาประวัติศาสตร์ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวอีกทางหนึ่งต่อไป

เมื่อก่อนมนุษย์ใช้วัตถุธรรมชาติในการแลกเปลี่ยน โดยเฉพาะหอยเบี้ย ต่อมามนุษย์เริ่มรู้จักใช้โลหะแล้วพัฒนากลายเป็นเหรียญและใช้เป็นสื่อกลางในการแลกเปลี่ยนค้าขายจนถึงทุกวันนี้ หนังสือเล่มนี้นำเสนอข้อมูลและตรวจสอบเงินตราประเภทต่างๆ เช่น เหรียญเงินแบบสากลที่ใช้ในสมัยรัชกาลที่ ๓-๔, เงินแท่งที่ใช้ในประเทศลาว เวียดนาม เป็นต้น

หนังสือที่เป็นทั้งบันทึกส่วนตัวว่าด้วยการผจญภัยและประสบการณ์แปลกใหม่ยามอยู่ไกลบ้านไกลเมือง เป็นตัวอย่าง “หลักฐานชั้นต้น” ชิ้นสำคัญของงานเขียนในยุคอาณานิคมจากมุมมองของเจ้าอาณานิคม แง่มุมของคนหนุ่มที่มีความโรแมนติกอยู่ในตัว มองโลกลึกซึ้งคมคาย แต่ก็ช่างติไม่แพ้กัน